تخصیص ارز چیست؟ تخصیص ارز وارداتی

قبل از آنکه به تخصیص ارز بپردازیم،  ابتدا باید تعریف درستی از آن داشته باشیم.  بازار ارز با تمام  گستردگی که دارد نیازمند اطلاعات و آگاهی بالا در این زمینه می باشد.

بنابراین ما قصد داریم تا تعریف دقیقی از تخصیص ارز را برای شما بیان نموده و نحوه و انواع روش هایی که هر بخش و صنعت برای ورود کالاها می تواند به وسیله آنها میزان ارز مورد نیاز خود را دریافت کند را شرح دهیم.

ارز مبادله ای(ارز دولتی)

ارز مبادله ای چیست و بر چه مبنایی تعریف می شود؟

ارز مبادله ای ارزی است که از طرف دولت و در مکانی به نام مرکز مبادلات ارزی ارائه می شود. ارز مبادله ای در مقابل مفهوم ارز آزاد قرار دارد. ارز آزاد ارزی است که قیمت آن در بازار آزاد و با توجه شرایط اقتصادی و عرضه و تقاضا در بازار ارز تعیین می شود. ارز آزاد توسط صرافی ها و دلالان ارز عرضه می شود. ارز مبادله ای برای واردات تمام کالاها نبوده و تنها به بعضی کالاها اختصاص می یابد. کالاها برای واردات، توسط دولت به ده گروه کالایی تقسیم شده اند. از این ده گروه، گروه دهم گروه کالاهای لوکس است که ارز مبادله ای به آن ها تخصی نمی یابد. حقوق و عوارض گمرکی کالاهای اولویت دهم یا همان کالاهای لوکس دو برابر دیگر کالاها است. کالاهای ۹ گروه دیگر مشمول دریافت ارز مبادله ای می شوند. البته با توجه به توان و ظرفیت تولید داخلی کالاهای گروه های مشمول ارز مبادله ای به تدریج کمتر می شوند.

تهیه کردن ارز آزاد راحت و بی دردسر و بدون محدودیت امکان پذیر است اما دریافت ارز مبادله ای کاری دشوار و زمان بر است و همه نمی توانند آن را دریافت کنند. با ارز آزاد هر کالایی را می توان وارد کرد اما وارد کردن یکسری از کالاها با ارز مبادله ای امکان پذیر نیست.

ارز مبادله ای به دلیل بالا رفتن ارزش ارز توسط دولت ایجاد شده است تا بار مالی که بر دوش دولت است کاهش یابد و ارز مبادله ای که قیمت کمتری دارد به صورت محدودتر، کنترل شده و با شرایط خاص به کالاهای خاصی اختصاص داده می شود.

بر اساس اعلام بانک مرکزی، نحوه محاسبه ارز مبادله ای توسط بانک مرکزی به اینگونه است که این بانک سبدی از ارزهای معامله شده در صرافی های مجاز را در نظر می گیرد و سپس بر اساس نرخ اولیه بدست آمده از این معاملات و پس از کسر کارمزد و دو درصد از این نرخ، نرخ ارز غیر مرجع (مبادله ای) را مشخص می کند.

تعریف ارز و انواع آن

برای واردات کالا به کشور نیاز است که پول مبادله شده بین دو کشور به نوعی پذیرفته شود. در واقع ارز وسیله اصلی برای مبادله کالا و خدمات می باشد.  این پول توسط دولت صادر و توزیع شده و اقتصاد را در سطح بین المللی به گردش می اندازد.  بنابراین هر ابزار پولی شامل کاغذ،  اسکناس و سکه به نوعی ارز نامیده می شود.

ارز به دلیل آنکه یک ابزار پولی برای مبادله کالاها در سطح بین المللی مطرح می گردد،  بنابراین در ارتباط با ارزهای دیگر به طور دائم در نوسان می باشد. همچنین یک وسیله سودآوری از این نوسانات در بازار ارز به حساب می آید.

ارز آزاد و ارز دولتی مهم ترین انواع این ابزار پولی هستند که تمامی کسب و کارها و افراد در ایران با آن سر و کار دارند.  به دلیل تحریم های خارجی دولت هزینه های گزاف را برای تامین نیازهای ارزی بر  شهروندان کاهش داده است.  به طوری که دولت در این باره اقدام به پرداخت و تخصیص ارز دولتی نموده و این نوع ارز در بازار بیشتر رواج پیدا کرده است.

مفهوم ارز دولتی و ارز آزاد

از سال ۹۷ به بعد ارز دولتی به دلیل افزایش قیمت ها و دلار در بازار ارز رواج بیشتری گرفت.  این نوع ارز که طبق اعلام دولت با نرخ رسمی ۴۲۰۰ گزارش شد،  از طرف دولت و در مکانی به نام مرکز مبادلات ارزی ارائه می شود.

در این نوع ارز،  دولت به افراد حقیقی و یا حقوقی با قیمتی پایین تر از بازار آزاد و با شرایط خاص ارز را تخصیص و ارائه می دهد.  این تخصیص ارز توسط دولت در مرکز مبادلات ارزی صورت می گیرد. این ارز به دلیل بالا رفتن ارزش ارز  توسط دولت ایجاد شده است.

دلیل ایجاد ارز دولتی کاهش بار مالی از دوش دولت است که قیمت کمتری نیز دارد. با این کار دولت می تواند بر روی کالاهای خاص کنترل بیشتری داشته باشد،  و به صورت محدودتر و با شرایط ویژه ارز را به این کالاها اختصاص دهد. همچنین این ارز با نرخ جهانی به ارزهای دیگر نیز قابل تبدیل است.

ارز آزاد که در مقابل ارز دولتی می باشد،  ارزی است که نرخ آن در بازار آزاد و با توجه به شرایط عرضه و تقاضا تعیین شده و توسط صرافی ها و دلالان عرضه می شود.

ارز دولتی برای واردات تمام کالاها نمی باشد،  بلکه کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم جزو تخصیص ارز دولتی قرار گرفته،  تا از این طریق قیمت تمام شده آنها کمتر شود.  کالاهایی نظیر دارو،  تجهیزات پزشکی،  و مواد غذایی تخصیص ارز دولتی برای آنها صورت می گیرد.

اولویت بندی کالاها برای تخصیص ارز دولتی

کالاها در اولویت بندی سبدهای کالایی به چهار گروه اول تا چهارم تقسیم بندی می شوند.  گروه اول متعلق به کالاهای اساسی هستند،  که با استفاده از ارز دولتی وارد کشور می شوند.

کالاهای گروه دوم و سوم در گذشته مواد اولیه مورد نیاز کارخانه ها،  مواد واسطه ای و کالاهای سرمایه ای بوده که در یک دسته تقسیم بندی می شدند.  اما بعد از مدتی کالاهای مجاز در گروه دوم و بر اساس اولویت بندی کالاهای واسطه ای و سرمایه ای وارداتی در گروه های بعدی برای تخصیص ارز دولتی قرار گرفتند.

در حال حاضر نیز ارز دولتی  تنها به واردات کالاهایی همانند جو،  ذرت،  گندم،  دارو،  تجهیزات پزشکی،  روغن خام و انواع دانه های روغنی مانند سویا تخصیص یافته است.

نحوه تخصیص ارز دولتی چگونه است؟

پنج روش برای اختصاص دادن ارز دولتی به کالاهای وارداتی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:

ارز نیمایی

در سامانه نیما صادر کننده و وارد کننده به صورت مجازی دست به خرید و فروش کالاها می زنند.  این نوع ارز که از طریق سامانه نیما تهیه می شود،  فقط به کالاهای مجاز تخصیص داده شده است.

ارز بانکی

برای کالاهای اساسی نرخ ارز دولتی تخصیص یافته ۴۲۰۰ تومان می باشد،  که از طریق بانکی امکان پذیر است.

ارز اشخاص

این ارز مخصوص افراد خارج از کشور برای وارد کردن کالاها به ایران مورد استفاده قرار می گیرد.

واردات در برابر صادرات خود

در این نوع ارز، شخص صادر کننده ارز حاصل از صادراتش را برای واردات خود مورد استفاده قرار می دهد.

واردات در برابر صادرات دیگران

در این روش تامین ارز، وارد کننده از ارز خریداری شده از صادر کننده دیگری برای ارز مورد نیاز خود استفاده می کند.

مراحل تخصیص ارز

همانطور که در مطلب های قبلی در مورد واردات کالا گفته شد،  برای تخصیص ارز کالاهای وارداتی ابتدا باید مجوز ورود کالا به کشور توسط صاحب کالا و یا فرد وارد کننده اخذ گردد.  بنابراین باید با مراجعه به سازمان صنعت،  معدن و تجارت جهت دریافت مجوز برای ورد کالا اقدام کنید. دریافت مجوز نیازمند ثبت نام در سامانه ثبت سفارش نیز دارد،  تا از این طریق سازمان های مربوطه برای اخذ مجوز ورود کالا به وارد کننده کالا اقدام کنند.

بعد از تایید سازمان صنعت،  معدن و تجارت و سازمان های مربوط به اخذ مجوز،  مرحله بعدی انتخاب بانک عامل است.بانک عامل در واقع واسطه بین بانک مرکزی و وارد کننده می باشد،  که در صاحب کالا جز در موارد خاص نمی تواند به طور مستقیم با بانک مرکزی در ارتباط باشد.

پس از انتخاب بانک عامل و ثبت نام در سامانه ثبت سفارش،  باید شماره ثبت سفارش یا همان مجوز ورود کالا را به بانک عامل ارائه دهید. بانک عامل نیز با ارسال شماره مجوز به بانک مرکزی،  شما را در نوبت تخصیص ارز بانک مرکزی قرار می دهد.

بانک مرکزی نیز به ترتیب اولویت مجوز تخصیص ارز را برای کالای وارداتی شما صادر می کند.  مرحله تخصیص ارز بانک مرکزی نشان می دهد که چه مقدار ارز جهت واردات کالا از کشور خارج شده است.

بررسی تخصیص ارز دولتی

سازمان توسعه صادرات و واردات و همینطور سازمان صنعت و معدن و تجارت اولویت بندی های کالاهای وارداتی را بر اساس نیاز سیاست های مربوطه و اولویت های کشور تغییر می دهد.

در حال حاضر نیز فقط به کالاهای گروه اول و کالاهای اساسی ارز دولتی با شرایط خاص با نرخ ۴۲۰۰ تومان تعلق می گیرد، و این ارز از طریق صرافی های مورد تایید بانک و یا خود بانک ها ارائه می شود.

تخصیص ارز طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی حداقل ۳۰ روز تا حداکثر ۶۰ روزه صادر شده که به دلیل نوسانات بالای ارز باعث ایجاد نگرانی وارد کننده ها نیز شده است.  در این مدت ( ۳۰ روز ) وارد کننده باید نسبت به خرید خود اقدام کند،  و ثبت سفارش را انجام دهد.  در غیر این صورت تخصیص ارز به او تعلق نگرفته و باید دوباره در نوبت بعدی اقدام کند.

در مواقعی وارد کننده به دلیل عدم اعتماد به خریدار حاضر به پرداخت کامل پول نمی شود و یا اینکه قصد دارد بخشی از پول را در زمان دیگری پرداخت کند.  در این صورت وارد کننده باید مجددا ۳۰ روز را برای خرید تعیین کند،  که ممکن است مشکلاتی برای تخصیص ارز پدید بیاید.

تخصیص ارز، بد یا خوب؟

در صورتی که سیاست گذاری های دولت در جهت اجرای مناسب کنترل ورود و خروج ارز از کشور باشد،  به طوری که واردات کالاها از جمله کالاهای مورد نیاز کشور منجر به کارآفرینی گردد،  تخصیص ارز می تواند خوب و مثبت باشد.

همینطور این گونه ورود کالاهایی که در سیستم رسمی کشور نیست،  مشخص شده و با ایجاد ساختار مناسب نسبت به ورود کالا و ارز غیر قانونی جلوگیری به عمل می آید. همچنین با این میزان صادرات و واردات ارزی می توان به میزان نقدینگی موجود در دست مردم نیز پی برد.

آشنایی با نحوه ی تخصیص ارز وارداتی

تمامی مراحل تخصیص ارز وارداتی توسط دولت و دستگاه های اجرایی ذیربط آن انجام می شود؛ اما آنچه در شناخت نحوه تخصیص ارز وارداتی برای تجار اهمیت دارد، شناخت کالاهایی است که مطابق با قوانین اجتماعی و اقتصادی کشور ارز وارداتی به آن ها اختصاص می یابد.

به طور کلی کالاهای وارداتی که ارز دولتی به آن ها اختصاص می یابد، به چهار دسته تقسیم بندی می شوند که شناخت این کالاها برای تجار و بازرگانان مهم و ضروری می باشد. به همین منظور برای آشنایی بیشتر در این زمینه در این بخش از مقاله به توضیح این ۴ گروه کالایی مهم می پردازیم:

گروه کالایی شماره یک: این گروه شامل تمامی کالاهای اساسی که توسط وزارت صمت تهران تعیین شده و ارز وارداتی به وسیله این سازمان به آن ها اختصاص می یابد. نرخ رسمی تعیین شده برای این کالاها ۴۲۰۰ تومان به ازای هر یورو می باشد و این مبلغ همواره از محل فروش درآمدهای نفتی کشور تامین می گردد.

گروه کالایی شماره دو: کلیه کالاها و مواد اولیه ی واسطه ای و سرمایه ای که به تایید وزارت صنایع مشخص شده اند، در این دسته از گروه های کالایی جای می گیرند. با توجه به قوانین تدوین شده در این زمینه ارز وارداتی به این کالاها اختصاص یافته و همچنین تامین ارز آن ها به وسیله ی صادرات محصولات پتروشیمی، فولاد و مواد معدنی تامین می شود.

گروه کالایی شماره سه: این گروه از گروه های کالایی وارداتی شامل تمامی کالاهای مصرفی می شود که برای واردات آن ها الزامی در خصوص خرید ارز وارداتی از طریق سامانه نیما نداریم و همچنین این گروه از کالاهای وارداتی به لحاظ عملیاتی تفاوت چندانی با گروه کالایی شماره دو ندارند.

در واقع گروه کالایی شماره سه آن دسته از کالاهایی را شامل می شوند که ارز وارداتی به آن ها اختصاص نمی یابد.

گروه کالایی شماره چهار: مجموعه کالاهایی که واردات آن ها به لحاظ قانونی و شرعی در کشور ممنوع اعلام شده و بر این اساس ارز وارداتی به آن ها اختصاص نمی یابد را در این دسته از گروه های کالایی دسته بندی می نمایند.

اکنون پس از آشنایی با انواع گروه های کالایی وارداتی لازم به ذکر است که بگوییم به طور کلی ۳ وزارتخانه مسئول تخصیص ارز وارداتی و بانک مرکزی موظف به تامین این ارز در کشور می باشد. همچنین در زمینه آشنایی بیشتر با نحوه تخصیص ارز وارداتی لازم است مجوزهای لازم در این زمینه را نیز بشناسید و پیش از مراجعه به سازمان های ذیربط برای تهیه ارز وارداتی، نسبت به اخذ این مجوزها اقدام نمایید.

شما برای انجام واردات کالا همواره به دو مجوز اولیه نیاز دارید. مجوز اول که مجوز ثبت سفارش نامیده می شود را می توان از طریق مراجعه به سامانه جامع تجارت ایران دریافت نمود. این مجوز که از طریق وزارتخانه صمت صادر می شود نشان می دهد تمامی فرآیندهای مربوط به واردات کالا کاملا قانونی و تحت نظر مراجع ذیربط به انجام می رسد.

اکنون پس از دریافت کد هشت رقمی مربوط به مجوز ثبت سفارش می توانید برای دریافت مجوز دوم اقدام نمایید. مجوز دوم همان مجوز دریافت ارز وارداتی از بانک مرکزی می باشد که با مراجعه به سامانه های مربوطه و مراجع ذیربط آن می توانید در این زمینه اقدام نموده و پس از دریافت مجوز و ارائه آن به بانک مرکزی ارز لازم برای خرید کالاها و هزینه های مربوط به انجام واردات کالاهای تجاری خود را تهیه فرمایید

خدمات ایجاب در خصوص تخصیص ارز

تخصیص ارز وارداتی همواره به منظور کاهش هزینه های واردات کالا انجام می شود و در واقع دولت و دستگاه های اجرایی در این زمینه سعی دارند با تخصیص ارز وارداتی شرایط بهتری را برای انجام واردات کالاها در کشور فراهم آورده و تجار را به انجام واردات ترغیب نمایند.

شناخت نحوه تخصیص ارز وارداتی و موضوعات مربوط به آن در تسریع روند دریافت ارز وارداتی می تواند بسیار موثر باشد و بسیاری از هزینه های اضافی شما را کاهش دهد، از این رو برای شناخت این موضوعات و مسائل بهتر است که همواره به افراد باتجربه در این زمینه مراجعه کنید یا از شرکت های بازرگانی فعال کمک بگیرید.

مجموعه ایجاب با سال ها سابقه کار در زمینه واردات از جمله شرکت های بازرگانی است که می توانید با مراجعه به آن و دریافت مشاوره از مشاورین متخصص این شرکت در زمینه دریافت ارز وارداتی کمک گرفته و نسبت به دریافت ارز دولتی اقدام نمایید. همچنین لازم به ذکر است که مجموعه ایجاب آماده ارائه مشاوره در خصوص مقوله تخصیص ارز و مشاوره حواله جات به کارفرمایان محترم می باشد و آماده خدمت رسانی در خصوص انجام تمامی مراحل واردات کالا می باشد و لذا با سپردن مراحل انجام واردات ،شما می توانید جهت تخصیص ارز مورد نیاز کالای خود با مراجعه به این شرکت روند دریافت ارز وارداتی و مورد نیاز تجارت خود را به متخصصین با تجربه ما بسپارید.

جهت هرگونه مشاوره بازرگانی و خدمات مربوط به ترخیص کالا و مشاوره تخصیص ارز می توانید با شرکت بازرگانی ایجاب تماس حاصل فرمایید.